Gemoedsbezwaarden

Nederland kent ruim 5000 onverzekerde motorvoertuigen, die legaal onverzekerd rondrijden. De eigenaar van het voertuig wil zich namelijk niet verzekeren vanwege geloofsredenen. Het gaat daarbij niet alleen om auto’s, maar ook bromfietsen en vrachtwagens. Wanneer is iemand gemoedsbezwaard?

De definitie van een gemoedsbezwaarde
Volgens het woordenboek is een gemoedsbezwaarde iemand die uit geloofsovertuiging geen verzekeringen afsluit. De gemoedsbezwaarde leeft volgens de overtuiging dat God het leven bepaalt en dat God geeft en neemt. Daarom is een (auto)verzekering dan niet nodig. Bij een zorgverzekering levert dat alleen risico op voor de verzekerde, maar bij een autoverzekering zijn er meerdere partijen betrokken. Als de schuldige van een ongeval gemoedsbezwaard is, zou dat in principe problemen kunnen opleveren voor de afhandeling van de schade.

5000 voertuigen
Eind 2013 waren er rond de 5000 voertuigen niet verzekerd om levensbeschouwelijke redenen. Ze staan geregistreerd met CRWAM code 999. Die code geeft aan dat de eigenaar een ontheffing voor de verzekeringsplicht heeft. Niet ieder voertuig behoort toe aan één gemoedsbezwaarde. Sommige gemoedsbezwaarden hebben meerdere voertuigen op naam.

Zorgverzekeringen kennen ook een regeling voor gemoedsbezwaarden. Autoverzekeringen hebben dat niet via de Belastingdienst, zoals dat bij een zorgverzekering dus wel het geval is. Wel moeten gemoedsbezwaarden ongeveer 100 euro betalen om een ontheffing te krijgen. Het geld uit de ontheffingen komt terecht bij het Waarborgfonds, als een soort potje om schade te kunnen vergoeden. Maar het is zeker geen alternatief voor de verzekeringspremie.

Steeds meer gemoedsbezwaarden
Sinds 2008 stijgt het aantal gemoedsbezwaarden alleen maar. Jaarlijks worden er enkele tientallen gevallen behandeld door het Waarborgfonds. Het is niet zo dat gemoedsbezwaarden meer schade claimen. In 2012 behandelde het Waarborgfonds 22 schadegevallen veroorzaakt door gemoedsbezwaarden. Dat schadebedrag lag toen op 194.000 euro. Het jaar ervoor lag het aantal schades op 20, met een totaalbedrag van 708.000euro.

De Staat der Nederlanden staat volledig garant voor de aansprakelijkheid van onverzekerde voertuigen. De kosten daarvan worden deels wel verhaald op gemoedsbezwaarden, via een jaarlijkse bijdrage. Die bijdrage verschilt per jaar. Het komt vrij regelmatig voor dat iemand die zich niet verzekerd uit geloofsovertuiging protesteert tegen de hoge vergoeding. Overigens is de vergoeding niet helemaal in lijn met de premie voor een autoverzekering. Vaak ligt de vergoeding zo rond de 100 euro per jaar. Dat is veel minder dan wat wel-verzekerden betalen. In perspectief: een boete voor het niet op tijd betalen van de autoverzekering (lees: onverzekerd rondrijden), ligt zo rond de 380 euro.

Aanmelden
Wie zich uit geloofsovertuiging niet wil verzekeren, moet vrijstelling voor de verzekeringsplicht aanvragen. Dat gaat aan de hand van een formulier dat de eigenaar van de auto moet opvragen bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Daarop moet de eigenaar aangeven dat hij of zij zich echt niet wil verzekeren. Maar dan kan hij of zij ook allerlei andere verzekeringen niet maar afsluiten. Bijvoorbeeld geen zorgverzekering of inboedelverzekering.

Dat geldt dan automatisch ook voor degene waarmee de gemoedsbezwaarde samenwoont. Het ondertekenen van zo’n verklaring heeft dus grote gevolgen. De SVB checkt, na het ondertekenen van de verklaring door de gemoedsbezwaarde, of hij of zij daadwerkelijk geen andere verzekeringen heeft lopen. Alleen als er geen andere verzekeringen zijn afgesloten, verleent de SVB toestemming.

Waarborgfonds
Wie met schade zit, aangericht door een gemoedsbezwaarde, kan aanspraak maken op het Waarborgfonds. Dat fonds is er ‘voor mensen die door een ongeluk met een motorvoertuig schade hebben geleden en met die schade niet terecht kunnen bij een verzekeraar, omdat het voertuig onbekend of onverzekerd is.’ (Bron: website Waarborgfonds).

Bij een ongeluk neemt het Waarborgfonds contact op met de gemoedsbezwaarde. Soms besluit deze de schade zelf te vergoeden. Dat is niet altijd mogelijk. Dan neemt het Waarborgfonds de uitkering voor haar rekening. Toch is het niet zo dat het fonds de schade bij wijze van gift uitkeert. De schade wordt nog altijd verhaald op de veroorzaker van het ongeval.

Kan iedereen zo de verzekering ‘ontlopen’?
Niet iedereen kan de verzekeringsplicht ‘ontlopen’. Het brengt bovendien een groot aantal risico’s met zich mee. Sommige verzekerden vinden het oneerlijk dat gemoedsbezwaarden geen premie hoeven te betalen. Zet daar de risico’s tegenover: allerlei andere verzekeringen worden ook onmogelijk gemaakt. Het is zeer zeker niet makkelijk om voor een vrijstelling te komen. En de beslissing voordat iemand zich afmeldt voor alle verzekeringen, komt zeker niet na een nachtje wakkerliggen.